Basın İş Kanunu’nda Fazla Ödeme Yükümlülüğünün İptali

Basın İş Kanununa tabi çalışanların fazla çalışma ücretlerinin ödenmediği her gün için %5 oranında fazla ödeme yükümlülüğü getiren kanun maddesinin Anayasa’ya aykırı olduğuna karar verildi.

Basın İş Kanunu uyarınca, ücretlerin süresi içerisinde ödenmemesi halinde işveren, ücretin ödenmediği her gün için %5 fazla ödeme yapmakla yükümlüdür. Aynı kural süresi içerisinde ödenmeyen fazla çalışma ücretleri için de geçerlidir.

Anayasa Mahkemesi 19 Eylül 2019 tarihli kararında, ücret ve fazla çalışma ücretleri için öngörülen yüksek oranın Anayasa’ya uygunluğunu incelemiştir.

Anayasa Mahkemesi, ücrete ilişkin düzenlemenin ilk derece mahkemesi nezdinde görülen dava bakımından uyuşmazlık konusu olmaması sebebiyle başvurunun bu kısmını reddetmiştir. Ancak, Anayasa Mahkemesi fazla çalışma ücretine ilişkin başvuruyu kabul ederek kuralın Anayasaya uygunluğunu incelemiştir.

Anayasa Mahkemesi kararında adalet sağlanması ile basın sektöründe faal olanların teşebbüs hürriyeti kapsamında karşılaştırmalı bir değerlendirmeye yapmıştır. Kararda, Basın İş Kanununa tabi çalışanların (gazetecilerin) demokratik toplumda üstlendikleri sorumluluklar ve görevler nedeniyle ücret haklarının güvence altına alınmasına yönelik özel düzenlemeler yapılmasını gerekli ve korunmaya değer bulunmuştur. Ancak, Anayasa Mahkemesi bu kamu menfaati ile teşebbüs hürriyeti arasında, ölçülülük ilkesi uyarınca bir denge gözetilmesi gerektiğini de savunmuştur.

Sonuç olarak Anayasa Mahkemesi, günlük %5 fazla ödeme yükümlülüğünün yıllık %1825 oranına tekabül ettiğini de belirterek işveren için aşırı bir külfet oluşturduğuna kanaat getirmiş ve Basın İş Kanununa tabi çalışanların sebepsiz zenginleşmesi ile sonuçlanabileceğine karar vermiştir. Bu nedenlerle, Anayasa Mahkemesi ölçülülük ve eşitlik ilkelerini ihlal ettiği gerekçesiyle düzenlemeyi iptal etmiştir.

Yorum

Esasen %5 fazla ödemeye ilişkin söz konusu kanun maddesi daha önceden de Anayasa Mahkemesi’nin önüne taşınmıştı. İlk derece mahkemeleri İş Kanunu’nun genel olarak işçilere yönelik benzer bir düzenleme getirmediğinden hareketle, bu kuralın Basın İş Kanununa tabi çalışanların imtiyazlı bir hak ile donattığına, bu nedenle de işçiler arasında eşitlik ilkesini ihlal ettiğine kanaat getirmişti. Ancak, Anayasa Mahkemesi daha önceki kararlarında kuralın Anayasa’ya aykırı olduğuna yönelik itirazları isabetsiz bulmuştu. Ancak Anayasa Mahkemesi 19 Eylül 2019 tarihli kararı ile önceki görüşünden ayrılmıştır.  

Fazla çalışmaya ilişkin iptal olan madde hükmü ile ücrete ilişkin halen yürürlükte olan madde hükmünün birebir aynı ifadeye haiz olmaları nedeniyle, Anayasa Mahkemesi nezdinde bir başvuru yapılması halinde ücrete ilişkin %5 fazla ödeme kuralının da iptal olması kuvvetle muhtemeldir.

Diğer yandan doktrinde %5 fazla ödemenin ücretin ödenmemesi hali için öngörülen bir yaptırım olduğunu, bu nedenle İş Kanunu’nda öngörülen imkanın aksine, Basın İş Kanununa tabi çalışanların ücretin ödenmemesi durumunda iş ilişkisini haklı sebeple feshetmeye yetkili olmadıklarını savunan bir görüş mevcuttur. Ücrete ilişkin halen yürürlükte olan madde hükmünün iptal olması halinde, bu görüşün de terk edileceği düşünülmektedir.

 


Aboneliğinizi Yönetin

Güncel hukuki görüşlerimiz ve etkinliklerimiz hakkında özelleştirilmiş bilgilendirme için abone olun.