11 Mart 2020 tarihinde açıklanan ilk vaka ile, COVID-19 pandemisi Türkiye’deki çalışma hayatı üzerinde de etkilerini göstermeye başlamıştır. Türkiye, bu makalenin yazım tarihi itibariyle normalleşme sürecine girmiştir. Nitekim 28 Mayıs 2020 tarihinde Cumhurbaşkanı, 1 Haziran 2020 itibariyle hafta sonları uygulanan sokağa çıkma yasağı uygulamasının sona ereceğini, şehirlerarası seyahat kısıtlamalarının kaldırılacağını ve 20 yaş altına yönelik uygulanan sokağa çıkma yasağında yaş sınırının 18’e düşürüleceğini açıklamıştır. Kuşkusuz bu koşullar, durumun gerekliliklerine göre yeniden değerlendirilebilecektir.
İlk vakanın açıklanmasından halihazırda geçilmeye başlanan bu normalleşme sürecine kadar geçen süre içerisinde ise, salgının olumsuz etkileri ile mücadele etmek amacıyla kademeli olarak çok sayıda tedbir ve kısıtlama getirildiği görülmektedir. Bu kapsamda, 10 Nisan 2020 tarihinde, İçişleri Bakanlığı tarafından salgın sürecinde ilk kez büyükşehirlerde hafta sonu iki gün süreyle sokağa çıkma yasağı uygulanmasından önce, 20 yaş altı ve 65 yaş üstü vatandaşlar ile kronik rahatsızlığı bulunanlar için sokağa çıkma yasağı ilan edilmiştir. Bulaşma riskini en aza indirmek için evde kalınmasına yönelik uyarılar doğrultusunda özel sektör de, başta evden çalışma uygulaması olmak üzere çeşitli tedbirler almıştır.
Alınan önlemlere ilişkin olarak, süreç boyunca açık kalan işyerleri için Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından 20 Mart 2020 tarihinde İşyerlerinde Koronavirus Karşı Alınan Önlemler adlı bir rehber yayımlanmıştır. Bu rehberin yayımlanmasından beş gün sonra Bakanlık, Yeni Koronavirüs Salgını Kapsamında İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyonellerinin İşyerlerinde Aldıracağı Tedbirler adlı bir kılavuz daha yayımlamıştır. Bu ikinci kılavuz, servis araçlarının kullanımı, seyahatler, iş yerine giriş ve çıkışlar, çalışma ortamı, toplantı ve eğitimler ile yemekhane ve dinlenme alanlarında alınabilecek tedbirlere ilişkin öneriler içermektedir. Her iki düzenleme de, işyerlerinde alınacak hijyen tedbirlerine yönelik genel ilkeler ortaya koyarak sosyal mesafe kurallarının önemini vurgulamaktadır.
Yakın dönemde Sağlık Bakanlığı nezdinde kurulan Bilimsel Danışma Kurulu da 26 Mayıs 2020 tarihli ve Salgın Yönetimi ve Çalışma Rehberi (“Rehber”) isimli kapsamlı bir çalışma yayımlamış bulunmaktadır. Bu çalışma, AVM ve AVM içindeki işyerleri; berber, kuaför ve güzellik salonları; ayakkabı ve çanta satışı yapan esnaflar; bakkallar; büfe, kantin ve bayiler; kasap, manav, kuruyemişçi, balıkçı ve diğer gıda satış yerleri; kitap ve kırtasiye mağazaları; konfeksiyon, giyim mağazaları ve tuhafiyeler; kuyumcu, bijuteri ve saatçiler; oyuncak mağazaları; semt pazarları ve pazar yerleri; terzi, ayakkabı tadilat işletmeleri ve kuru temizlemeciler; ticari taksiler ve taksi durakları; minibüsler; madenler; şantiyeler; beyaz eşya ve mobil mağazalar; kozmetik ve parfümeri mağazaları; akaryakıt istasyonları; market ve süpermarketler; oto yıkamalar; oto servis, tamirhaneler ve lastikçiler; oto galeri ve oto kiralama işletmeleri; ofis ve büro sisteminde faaliyet gösteren tüm işletmeler; emlakçılar ve gayrimenkul danışmanlık ofisleri; elektronik ve telekomünikasyon mağazaları ile tesisatçılarda alınması gereken tedbirler hakkında işverenlere yol göstermektedir. Cumhurbaşkanı’nın 28 Mayıs 2020 tarihli açıklamasında, salgın sürecinde alınan tedbirler kapsamında faaliyetleri geçici süreliğine durdurulan lokanta, restoran, kafe, pastane, gibi iş yerlerinin 1 Haziran 2020 itibariyle faaliyetlerine devam edeceklerinin açıklanması üzerine, 30 Mayıs 2020 tarihinde Rehber’de güncelleme yapılarak restoran, lokanta, kafe, pastane, börekçi, tatlıcı ve içerisinde yeme-içme hizmeti sunan işletmelerde alınması gereken önlemler ile ayrıca personel servis araçlarıyla ilgili alınması gereken önlemler de Rehber kapsamına dahil edilmiştir. Rehber, alınması gereken tedbirleri spesifik olarak sektörel bazda irdelediğinden, işyerlerinde benimsenmesi gereken genel ilkelere yer veren önceki düzenlemelerden ayrışmaktadır. Rehberde özetle, COVID-19’un bulaşma riskini en aza indirgemek amacıyla sosyal mesafe kurallarına riayet edilmesi, çalışma esnasında uygun şekilde maske kullanılması, hijyen kurallarına uyulması gibi hususların önemi vurgulanmaktadır.
Belirtmek gerekir ki, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı nezdinde kurulan İş Sağlığı ve Güvenliği Müdürlüğü de, COVID-19 ile mücadele etmeye yönelik sektörel bazda alınması gereken tedbirlere dair bazı kontrol listeleri ve bilgi kartları yayımlamıştır. Daha detaylı bilgi için, Bakanlık tarafından oluşturulan İş yerlerinde COVID-19 ile Mücadele Bilgilendirme Platformu’nun internet sitesini buraya tıklayarak ziyaret edebilirsiniz.
Devlet kurumları tarafından yayımlanan tüm bu düzenlemelere, iş yerlerinde asgari düzeyde uygulanacak tedbirler olarak yaklaşılmalı ve işverenler, bu düzenlemelerde yer verilen ilkelere uyulduğundan emin olmalıdır. Bununla birlikte işverenler, mümkünse faaliyet konusunu, çalışan sayısını ve çalışma düzenini dikkate alarak ilave koruyucu önlemler de almalıdır. Belirtmek isteriz ki, normalleşme süreciyle birlikte iş yerlerinin yeniden faaliyete geçmeye başlayacağı bu süreçte, iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yükümlülüklerinin uygulanmasının izlenmesi ve teftişi amacıyla iş müfettişlerince düzenli olarak kontroller gerçekleştirilebilecek ve yukarıda anılan düzenlemelerde yer verilen hususlara riayet edilmemesi halinde, ihlalin mahiyetine göre işverenin iş sağlığı ve güvenliği yükümlülükleri kapsamında idari para cezasına çarptırılması ve hatta kimi hallerde, iş yerinin bir bölümünde veya tamamında işin durdurulması söz konusu olabilecektir.
PDF indir