Anayasa Mahkemesi, 13.09.2023 tarihli ve 2022/70 E. ve 2023/152 K. sayılı kararıyla, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 77. maddesinin 12. fıkrasında düzenlenen hukuka aykırı reklam faaliyetlerinin internet ortamı üzerinde gerçekleştirilmesi halinde internet sitesinin ilgili bölümüne ya da şartları bulunması halinde tümüne yönelik Reklam Kurulunun erişim engellenmesi kararı verme yetkisini Anayasa’ya aykırı bularak iptal etmişti. Söz konusu karar 27.10.2023 tarihli ve 32352 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştı. İlgili hükmün iptal edilmesi nedeniyle doğabilecek hukuksal boşluk kamu yararını ihlal edecek nitelikte görüldüğünden iptal hükümlerinin kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girmesine karar verilmişti. Böylece söz konusu iptal hükmü 27.07.2024 tarihinde yürürlüğe girdi.
“Reklam Kurulunun Erişim Engelleme Yetkisi İptal Edildi”[1] başlıklı yazımızda ifade ettiğimiz üzere, Anayasa Mahkemesi kararında aslında erişim engelleme yönündeki idari yaptırımın kendisini Anayasa’ya aykırı bulmamış, ancak Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun’daki bu idari yaptırım türünün ölçülülük ve gereklilik ilkelerine uygun düzenlenmediğini değerlendirmiştir. Bu nedenle anılan yazımızda; tüketicinin korunması ilkesi ile diğer anayasal özgürlükler arasında kurulabilecek dengenin somut bir zeminde temellendirilmesi ve Anayasa Mahkemesi kararında yol gösterildiği üzere ölçülülük ve gereklilik ilkeleri dikkate alınarak idari yaptırım mekanizmasının yeniden düzenlemesinin uygun olabileceği tarafımızca değerlendirilmiştir.
Nitekim, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da 23.05.2024 tarihinde yapılan ve 29.05.2024 tarihinde yürürlüğe giren değişiklik ile kanun koyucu Reklam Kurulu’nun erişim engelleme yetkisini Anayasa Mahkemesi kararında belirtilen ölçülülük ve gereklilik ilkelerini göz önüne alarak yeniden düzenlemiştir. Buna göre; Reklam Kurulu, hukuka aykırı reklam faaliyetlerinin internet ortamında gerçekleşmesi halinde, ilgili internet sayfasındaki iletişim araçları, alan adı, IP adresi ve benzeri kaynaklarla elde edilen bilgiler üzerinden, elektronik olarak iletişim kurulabilecek araçlar ile bildirimde bulunarak ve bu bildirime rağmen yirmi dört saat içinde reklam veren tarafından içeriğin çıkarılmaması halinde erişim engelleme kararı verebilecektir. Erişimin engellenmesi kararı esas olarak aykırılığın gerçekleştiği içerikle sınırlı olarak verilebilecektir. Ancak, teknik olarak aykırılığa ilişkin içeriğe erişimin engellenmesi yapılamadığı veya ilgili içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla aykırılığın önlenemediği durumlarda, internet sitesinin tümüne yönelik olarak erişimin engellenmesi kararı verilebilecektir.
Bu çerçevede son derece etkili bir denetim ve idari yaptırım türü olarak, Reklam Kurulu ihlale konu reklamlar hakkında gerektiği durumlarda erişim engelleme yetkisini kullanmaya devam etmektedir. Örneğin; Reklam Kurulu 11 Haziran 2024 tarihli 346 sayılı toplantısında, tanınmış bir elektronik firması ile hiçbir ticari bağlantısı bulunmadığı halde, bu firmaya ait unvan ve markaların haksız şekilde kullanılması suretiyle, söz konusu markaya ait ürünleri satmaya yetkili olduğu şeklinde intiba uyandıran ve sipariş veren tüketicilerden ödeme almasına rağmen ürünlerin tüketicilere gönderilmediği internet sitesi ve ilgili reklamların yanıltıcı nitelikte olduğunu ve dürüst rekabet ilkelerine aykırılık teşkil ettiğini değerlendirmiş olup ihlalin gerçekleştirdiği internet sitesine yönelik erişimin engellenmesine karar vermiştir. Söz konusu karar son derece yerinde olup tüketicileri yanıltıcı ve güvenlerini istismar edici şekilde reklam ve ticari faaliyetlerde bulunan internet sitesine ilişkin ihlali etkin şekilde sonlandırmaya yöneliktir.
Gerçekten de Reklam Kurulu, erişim engelleme yetkisinin Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da ilk defa düzenlendiği ve yürürlüğe girdiği 01.10.2022 tarihinden itibaren hukuka aykırı reklamlarda bulunan internet sayfalarına karşı erişim engelleme yetkisini etkili ve hakkaniyetli bir şekilde kullanmıştır. Reklam Kurulu’nun bugüne kadarki kararları incelendiğinde erişim engelleme yetkisinin etkili bir yaptırım mekanizması olarak uygulandığı gözlemlenmektedir. Dolayısıyla Reklam Kurulu’nun erişim engelleme yetkisi kanun koyucu tarafından Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda yeniden düzenlenirken Anayasa Mahkemesi’nin düzenlemenin ilk halinin iptaline ilişkin kararında gösterilen ölçülülük ve gereklilik ilkelerini dikkate alındığı ve buna göre Reklam Kurulu’nun ihlale konu içeriğe erişim engelleme yetkisinin yeniden düzenlendiği görülmektedir.
Reklam Kurulu’nun erişim engellemeye ilişkin yetkisinde yapılan düzenlemenin haksız ticari uygulamalara karşı tüketicilerin korunması, piyasada etkin rekabetin sağlanması ve marka hakkının ihlaline ilişkin fiillere karşı etkin ve çok ayaklı bir denetim bakımından önemli olduğu görüşündeyiz.