TÜRKİYE'de Telif Hakları Hukuku Önemli Gelişmeler ve Öngörüler - 2025

Son yılların dijitalleşme trendleri kapsamında, telif haklarına ilişkin tartışmalar, fikri mülkiyet uyuşmazlıklarının odağında yer almaktadır. Türkiye’de de bu tartışmalar teorik çerçevede de olsa tüm hızıyla devam etmektedir.

En büyük tartışma hiç kuşkusuz yapay zekâ teknolojilerinin, özellikle bilgisayar sistemlerinin metin, görüntü, ses gibi verileri işleyerek özgün içerik oluşturmasına olanak tanıyan üretken yapay zekâ modellerinin, eser niteliği taşıyıp taşımadıkları, hak sahipliği ve telif ihlalleri konularında sürmektedir.

Bu konuda Amerika Birleşik Devletleri'nde sadece insan tarafından yaratılan eserlerin telif koruması alabileceği yönünde genel bir yaklaşım benimsenmişken, Çin'de mahkemeler yapay zekâ ile üretilen içeriklerde yapay zekayı kullananın da insan olması nedeniyle bu yaratılara da insan faktörüne göre telif hakkı tanınabileceği yaklaşımını benimsemektedir. Buna ek olarak, Avrupa Komisyonu dünyada yapay zekâ kullanımına ilişkin kurallar getiren ilk yasal düzenleme olan Avrupa Yapay Zekâ Yasasını onaylamıştır. Bu kapsamda yapay zekânın, uzun bir süre diğer alanlarda olduğu gibi telif hakları alanında da gündemi meşgul edeceği değerlendirilmektedir.

Yapay zekanın müzik sektörü içerisinde tartışıldığı çarpıcı gelişmelerden biri de “Ghostwriter” adlı anonim kişi tarafından dünyaca ünlü şarkıcılar Drake ve The Weeknd’in yapay zekâ ile yaratılmış sesleri kullanılarak “Heart on My Sleeve” şarkısının yayınlanması olmuştur.

Dijitalleşmenin etkisini hızla yaşayan basılı yayın sektörü de dönüşüm geçirirken, Avrupa Birliği'nin Dijital Tek Pazar Telif Hakları Direktifi, içerik üreticilerinin çevrim içi kullanım için adil bir ücret talep edebilmelerini sağlamak ve yapay zekâ teknolojilerinin haber ajansları ile gazeteciler arasında içerik sahipliği ve telif hakları konusunda yarattığı yeni uyuşmazlıkları gidermek amacıyla telif hakkı yasalarını modernize etmeyi hedeflemektedir. Ülkemizde de, içerik üreticilerinin çevrimiçi kullanımlar kaynaklı oluşan ihtiyaçlarına cevap verebilmek için mevcut mevzuatta değişiklik çalışmaları yürütülmekte ve Dijital Telif Yasası çalışmaları hızla devam ettirilmektedir.

Bütün bu yeni gelişmelerin yanında, geleneksel alanlarda da tartışmalar sürmektedir. Geçtiğimiz yıl içerisinde oldukça popüler olan bir intihal tartışması, Mine Kırıkkanat ile Elif Şafak'ı karşı karşıya getirmiş ve Zülfü Livaneli gibi önde gelen pek çok isim de bu konu hakkında beyanda bulunmuştur. Başka bir uyuşmazlıkta Yargıtay “Selvi Boylum, Al Yazmalım” filmine ilişkin tartışma üzerinden, bir fikri yaratıyı eser haline getirenin hususiyeti noktasında önemli belirlemelerde bulunmuştur. Uzun yıllardır devam eden Kemal Sunal davası olarak adlandırılan telif hukuku uyuşmazlığı da nihayetinde Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararı ile kesin olarak sonuca bağlanmıştır. Bu hususların yanı sıra 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’ndaki düzenlemelerin sinema eserleri bakımından açık olmaması sebebiyle sinema eserlerindeki iktibas serbestisi ve sinema filmlerinin ne zaman tamamlanmış sayılacağına ilişkin çeşitli tartışmalar yürütülmüştür.

Bu belge, telif hakkı sahipleri için önemli olduğunu düşündüğümüz geçtiğimiz yıl içerisinde yaşanan gelişmeler sonucu ortaya çıkan konular ile telif hakları hukukuna ilişkin temel meselelerde yaşanan gelişme