Türkiye’de ilaç fiyatları her dönem en tartışmalı konulardan olmuştur. Piyasaya sürülecek olan ilaçların fiyatları Beşeri Tıbbi Ürünlerin Fiyatlandırılmasına Dair Karar (“Karar”) ile bu alanı düzenlemek üzere yetkili kılınmış olan Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan 29 Eylül 2017 tarihli Beşeri Tıbbi Ürünlerin Fiyatlandırılması Hakkında Tebliğ (“Tebliğ”) uyarınca belirlenmektedir.
Karar; listede yer alan AB ülkelerinden birinde ilgili ürün için belirlenen en düşük depocuya satış fiyatının, Türkiye’de maksimum depocuya satış fiyatı olarak esas alındığı bir referans fiyatlandırma sistemini öngörmektedir. Referans alınan fiyat Türk Lirasına çevrilmekte, ancak bu işlem döviz kurundaki dalgalanmalardan etkilenilmemesi her yıl sabit bir değer üzerinden yapılmaktadır. Böylelikle; ilgili AB ülkesinden alınan referans fiyata uygulanacak döviz değeri bir yıl için sabit olan ve güncel döviz kurundan oldukça düşük olan bir değer olmaktadır.
2017 tarihli Karar’ın yürürlüğe girmesiyle, döviz değeri bir önceki yıldaki ortalama Avro değerinin %70’i olarak belirlenmiştir. Buna göre, Fiyat Değerlendirme Komisyonu’nun her yılın ilk 45 gününde toplanması ve önceki yıldaki ortalama değer üzerinden yapılacak %70 oranı hesaplamasına dayalı olarak 1 (bir) Avronun değerini duyurması beklenmektedir.
2018 yılında geçerli olacak Avro değerinin duyurulmasının hemen öncesinde, 22 Ocak 2018 tarihinde, Karar’a geçici bir madde eklenmiş, bir önceki yıl için belirlenen Avro değerinin %15’inden fazla bir artış yapılamayacağı düzenlenmiştir.
16 Nisan 2017 tarihinde gerçekleştirilen referandum sonucunda Anayasa’da değişiklik yapılarak Türkiye’de Başkanlık Sistemine geçilmiştir. Bu sistemin en temel özelliği, Başbakanlık makamının feshedilmesiyle tüm yürütme yetkilerinin Cumhurbaşkanına devredilmesidir. Bu nedenle, ilaç fiyatlarının belirlenmesine ilişkin kurallar ve prosedürler daha önce Bakanlar Kurulu tarafından belirleniyorken, Temmuz 2018 itibariyle artık Cumhurbaşkanı tarafından belirlenmektedir.
2019 yılında geçerli olacak değerin duyurulmasının yine hemen öncesinde, 14 Şubat 2019 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Karar’da yer verilen %70’lik oran bu kez %60 olarak değiştirilmiştir.
14 Şubat 2020 tarihinde, Fiyat Değerlendirme Komisyonu 2020 yılında uygulanacak sabit Avro değerini, bir önceki yılın %60’ı yani 3,8155 TL olarak belirlemiştir; bu da 2019 yılına kıyasla %12’lik bir artışa tekabül etmektedir.
19 Şubat 2021 tarihinde 2017 tarihli Karar’a tekrar bir geçici madde eklenerek, sabit Avro değerinin 2021 yılı için, bir önceki dönemde uygulanan 1 (bir) Avro değerinin %20 fazlasını geçemeyeceği düzenlenmiştir. Bu kapsamda 19 Şubat 2021 tarihinde TİTCK tarafından 2021 yılı için Avro değeri 4,5786 TL olarak belirlenmiştir.
Grafik 1 TCMB ve Sağlık Bakanlığı ortalama Avro/Türk Lirası Kurları, TÜRKİYE, 2018-2022
Kaynak: https://www.tcmb.gov.tr/ ve https://www.titck.gov.tr/