NFT’ler 2022 yılında da diğer alanlarda olduğu gibi marka hukuku alanında etkisini sürdürmüş, farklı sektörden pek çok şirketin markalarını Metaverse evrenine taşıması ve NFT koleksiyonları çıkarması, NFT’ler için yapılan marka başvurularının sayısını[1] daha da artırmıştır.
Bu alanda yaşanan yoğun talebe ve ihtiyaca bağlı olarak Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet Ofisi (EUIPO), NFT’lerin marka olarak tescilinde, hangi sınıf mal/hizmetler kapsamında değerlendirilmesi gerekeceği yönünde bir rehber[2] yayınlamıştır. Bu rehbere göre EUIPO, NFT’lerin ve sanal malların, dijital içerik ya da dijital görsel olarak muamele görmesi sebebiyle 09. sınıfta tescil edilmesinin uygun olduğunu; ancak, “NFT” ya da “sanal mal” ibaresi kendi başına tescil konusunu açıklamakta yetersiz kaldığından tescile konu mal/hizmetin bahse konu NFT’nin ve sanal malın ilişkili olduğu içeriği de açıkça belirtmesi gerektiğini ifade etmiştir. Buna göre örneğin “NFT ile doğrulanmış indirilebilir müzik” şeklinde bir başvuruyu 09.sınıfta yapmak mümkündür. Hizmet markaları bakımından ise yine aynı prensip geçerli olup, özellikle 35, 36, 41 ve 42. hizmet sınıflarını kapsayan marka tescil başvuruları gündeme gelmektedir. Bunlar bakımından da örneğin 35. sınıfta “NFT ticareti için online ortam sağlama hizmetleri”, 41.sınıfta “NFT tarafından doğrulanmış sanal malların kullanılmasıyla gerçekleşen eğlence hizmetleri”, 42. sınıfta “NFT’lerin alımı satımı gibi işlemler için bir hizmet olarak yazılım hizmetleri” şeklinde tescil başvuruları yapılabilecektir.
Bu gelişmeler doğrultusunda, Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü WIPO’nun yayınladığı mal/hizmet sınıflandırma listesi olan Nice Sınıflandırma sisteminin 12. Baskısında 9. sınıfa “NFT’ler tarafından doğrulanmış indirilebilir dijital dosyalar” alt grubu eklenmiştir.[3]
Dünya çapında NFT’ler için yapılan marka başvurularının sayısı artarken, bu türden marka başvurularına ilişkin mal/hizmet benzerliği ve karıştırılma ihtimali değerlendirilmesinin nasıl yapılacağı ve halihazırdaki benzerlik kriterlerinin nasıl uygulama alanı bulacağı ise Marka Ofislerinin vereceği kararlarla ortaya çıkacaktır.
Bu bakımından örneğin Amerika Birleşik Devletleri Marka ve Patent Ofisi (“USPTO”), Fenesha Amana Holmes isimli şahıs adına yapılan ve 9. sınıfta “indirilebilir sanal ürünleri”, 35 ve 42. sınıfta da “ilgili dijital hizmetleri” içeren “Gucci” ibareli marka başvurusunun ve Reath Mohammed isimli şahıs adına yine aynı sınıflarda yapılan “Prada” ibareli marka başvurusunu yapılan ilk inceleme sonucunda doğrudan reddetmiştir. Bu kararlarda ilgili markaların yüksek tanınmışlığı ve moda sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin artık sanal dünyada da aktif oldukları, dolayısıyla tüketicilerin fiziksel ve sanal dünya mal ve hizmetlerini ilişkili gördüğü hususları değerlendirilmiştir.
Güncel bir gelişme olarak karşımıza çıkan, Hermes ile Mason Rothschild arasında görülen; Mason Rothschild’in, Hermes’in dünyaca ünlü Birkin çantalarını, bu konuda yetkisi ve izni olmamasına rağmen NFT’ye dönüştürüp “MetaBirkins” adıyla Opensea satış platformunda satışa sunmasından doğan uyuşmazlıkta jüri, “MetaBirkins” NFT’lerinin tüketici nezdinde karıştırma ihtimali doğurduğuna ve Hermes’in marka haklarının ihlal edildiğine karar vermiştir.[4]
İlgili kararlara konu markaların tanınmış markalar olmasının karıştırılma ihtimalinin tespitinde etkisi olmuşsa da yine de bu kararlar kanaatimizce NFT’lere ilişkin mallar/hizmetler ile gerçek dünyaya ilişkin mal ve hizmetlerin benzer kabul edilebileceğini ve dolayısıyla, marka hakkı sahiplerinin bu tür mallar/hizmetler içeren benzer marka başvurularına karşı markalarını koruyabileceklerini göstermektedir.
NFT’lerle ilgili dünya çapında bu gelişmeler yaşanırken, Türkiye’de de Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi tarafından NFT kavramına bir Türkçe tanım getirilmeye çalışılmış ve bu ibarenin Türkçesi “nitelikli fikri tapu” olarak benimsenmiştir.
Dünya genelinde olduğu gibi, Türk Patent ve Marka Kurumu (“TÜRKPATENT”) nezdinde de NFT’leri kapsayacak şekilde pek çok marka başvurusu yapılmaktadır. NFT’leri kapsayan marka başvurularına karşı TÜRKPATENT’in tavrının olumlu olduğunu ve kanunda öngörülen diğer şartları taşıması halinde, ilgili mal/hizmet listesine herhangi bir itirazı olmaksızın, tıpkı diğer markalardaki gibi tescil süreçlerini ilerlettiği görülmektedir.
NFT’ler ve marka hakkı ihlali iddialarını konu edinen uyuşmazlıklardaki dünya genelindeki gelişmeler ve Mahkeme ve fikri mülkiyet ofislerinin uygulamaları, NFT’lerin marka hukukunda nasıl değerlendirileceğini ileriki yıllarda daha net şekilde görmemizi sağlayacaktır.
[1] https://www.geekmetaverse.com/rolex-filed-a-trademark-application-for-services-related-to-cryptocurrencies-and-nfts/
[2] https://euipo.europa.eu/ohimportal/en/news-newsflash/-/asset_publisher/JLOyNNwVxGDF/content/pt-virtual-goods-non-fungible-tokens-and-the-metaverse
[3] https://www.wipo.int/classifications/nice/nclpub/en/fr/?class_number=9&explanatory_
[4] https://www.reuters.com/legal/hermes-wins-us-trademark-trial-over-metabirkin-nfts-defendants-lawyer-2023-02-08/