Yapay zekanın yaratıcılık ve zeka ürünü olarak kabul edilen eserleri üretmeye başlaması ile bu eserlerin aslında kimin tarafından oluşturulduğu, bunlar üzerinde kimin hak iddia edebileceği ve telif hakkının nasıl ileri sürüleceği konuları, geçtiğimiz yıl olduğu gibi, bu yıl da dünya genelinde pek çok tartışmaya konu olmuştur.

Diğer pek çok alanın yanı sıra, yapay zeka doğrudan doğruya hukuk sektöründe de rol almaya başlamıştır. Nitekim, “ilk robot avukat” başlıklarıyla basına yansıyan Amerika Birleşik Devletlerinde (“ABD”) DoNotPay isimli şirket tarafından geliştirilen ve bazı hukuki uyuşmazlıklar bakımından danışmanlık sağlayabilecek yapay zeka uygulamasının, kulaklık aracılığı ile davalıya hukuki argümanlar ileterek destek sağlayacağı duruşma büyük ilgiyle beklenmiş ancak, bu teknolojinin mahkemede kullanılmasının mümkün olmadığı gerekçesiyle şirketin savcılık tarafından uyarılması ile duruşma ertelenmiştir.[1]

Ülkemizde veya dünya genelinde, yapay zeka ve telif hakkı tartışmasını aydınlatmaya yetecek nitelikte kararlarlar henüz verilmemiş olsa da,  genelde yapay zekanın, meydana getirdiği eserler üzerinde hak sahibi olamayacağı, telif koruması kapsamında sadece insan zihninin yaratıcılığına koruma sağlanabileceği şeklindeki yaklaşımın benimsendiği görülmektedir.

Nitekim, bir yapay zekanın meydana getirdiği eserin tescili için yapay zeka teknolojileri alanında çalışmalar yapan Stephen Thaler tarafından ABD’de bir başvuru yapılmış ve yapay zeka eser sahibi olarak belirtilmek istenmiştir. Ancak, Telif Hakları Ofisi Yeniden İnceleme Kurulu 14 Şubat 2022 tarihli kararında[2], bir eserin ancak gerçek kişi tarafından meydana getirildiğinde telif hakkı korumasından yararlanabileceğini belirterek tescil talebinin reddine karar vermiştir.

15 Eylül 2022 tarihinde ise ABD’de, yapay zeka kullanılarak üretilen karikatürleri içeren bir çizgi roman için yapılan telif başvurusu kabul edilmiş, ancak karikatürlerin yapay zeka tarafından üretildiğinin öğrenilmesi üzerine tescil “insan dışı eser sahipliğinin kapsam dışı bırakılmamış olması" gerekçesi ile hükümsüz kılınmış ve yapay zeka tarafından yaratılan görseller tescil kapsamından çıkartılarak, bunların dışında kalan metin, yapay zeka tarafından yaratılan görsellerin ve eser sahibi tarafından yaratılan metnin koordinasyonu, seçimi ve düzenlemesi bakımından telif hakkı koruması tanınmıştır.[3]

Bu doğrultuda mevcut düzenlemeler uyarınca, yapay zekanın telif hakkı sahipliğine imkan tanınmadığını, yine yapay zeka kullanılarak meydana getirilen eserlerin tescili/telif koruması hususunun oldukça zor göründüğünü belirtmek gerekmektedir.

Yapay zekanın yaratıcılık ve zeka ürünü olarak kabul edilen eserleri üretmeye başlamasıyla, koruma kapsamı kadar, yapay zeka tarafından gerçekleştirilecek olası hak ihlalleri de tartışılmaya başlanmıştır. Bu durum, Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet Ofisinin Mart 2022 tarihinde yayınlanan çalışma raporunda[4] da belirtildiği üzere, "iki ucu keskin kılıç" metaforu kullanılarak tanımlanabilir. Diğer deyişle, yapay zekanın hak sahipliği ve hakkın korunması kavramlarını geliştirdiği kadar hak ihlallerinin gerçekleştirilmesinde etkin bir araç olarak kullanılması da söz konusu olabilecektir.

Nitekim halihazırda yapay zekanın oluşturduğu bir resmin, başka bir eser üzerindeki telif haklarını ihlal ettiği iddiası ile Kanada’da ikame edilen derdest bir dava bulunmaktadır[5].  Stable Diffusion ve Midjourney gibi bir yazı girdisi sonucunda görüntü şeklinde eserlerin elde edilmesine yarayan yapay zeka uygulamalarına karşı da telif hakkı ihlaline konu davalar açılmıştır.[6] Öte yandan, stok fotoğrafçılık ajansı olan Getty Images gibi platformlar,  telif hakkı ihlallerinden kaynaklı şikayetleri önlemek amacıyla yapay zeka tarafından üretilen eserleri hem kendilerine kullanıcılar tarafından bildirildiği takdirde hem de C2PA (İçerik İspatı ve Orijinallik Koalisyonu) ile birlikte filtreler oluşturarak siteden kaldırmaktadır.[7] Bu somut örnekler, yapay zeka teknolojilerinin hak ihlali boyutunda da karşımıza çıkabileceğini göstermektedir.

Bu çerçevede,  yapay zekanın hak sahipliği ve hak ihlalleri hususlarına açıklık getirebilecek yasal düzenlemelere ve/veya yargı kararlarına henüz rastlanmamakla birlikte yaşanan gelişmelerin hızı ve önemi dikkate alındığında bu konunun önümüzdeki yıllarda da çokça tartışılmaya devam edeceği açıktır.

[1] https://www.cbsnews.com/news/robot-lawyer-wont-argue-court-jail-threats-do-not-pay/
[2] Copyright Review Board, United States Copyright Office, Second Request for Reconsideration for Refusal to Register A Recent Entrance to Paradise (Correspondence ID 1-3ZPC6C3; SR # 1-7100387071), 14 February 2022.
[3] https://copyright.gov/docs/zarya-of-the-dawn.pdf
[4] https://euipo.europa.eu/ohimportal/en/news/-/action/view/9230001
[5]https://arstechnica.com/information-technology/2022/09/fearing-copyright-issues-getty-images-bans-ai-generated-artwork/
[6] https://www.theverge.com/2023/1/16/23557098/generative-ai-art-copyright-legal-lawsuit-stable-diffusion-midjourney-deviantart
[7] https://www.theverge.com/2022/9/21/23364696/getty-images-ai-ban-generated-artwork-illustration-copyright

Aboneliğinizi Yönetin

Güncel hukuki görüşlerimiz ve etkinliklerimiz hakkında özelleştirilmiş bilgilendirme için abone olun.