E-Ticaret Kanunu’nda değişiklik yapan 7416 sayılı Kanun 1 Ocak 2023’te yürürlüğe girmiştir. Bu düzenlemeye göre aracı hizmet sağlayıcılar (“ETAHS”), platformlarında fikri ve sınai haklarına ilişkin ihlal olduğu yönünde hukuka uygun bir şikayet almaları halinde ilgili ürünü/içeriği platformdan kaldırmakla yükümlüdürler.
7416 sayılı Kanun çerçevesinde genel ilke olarak, aracı hizmet sağlayıcı (platform) hizmet sağlayıcının sağladığı içeriğin hukuka aykırılığından sorumlu değildir. Ancak platform hak sahibinin fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlaline dair bilgi ve belgeye dayanan şikayeti üzerine, şikayete konu ürünü yayımdan kaldırmakla yükümlüdür.
Hukuka aykırı içeriğin şikayet üzerine yayımdan kaldırılmaması ya da şikâyet edilen içeriğin hukuka uygunluğu ispatlanmasına rağmen içeriğin geri yayımlanmaması söz konusu olursa, ETAHS’ye her bir aykırılık için 10.000 TL’den 100.000 TL’ye kadar idari para cezası uygulanacaktır.
Yine 1 Ocak 2023 tarihinde 7416 sayılı Kanun’u tamamlayan bir yönetmelik yürürlüğe girmiştir. Bu yönetmeliğe göre:
- Fikri mülkiyet hakkı ihlali iddiasında bulunan şikayetler ETAHS’ye (ETAHS’nin kuracağı) dahili iletişim sistemi, Noter ya da Kayıtlı Elektronik Posta (“KEP”) üzerinden gönderilecektir ve bu şikayetler aşağıdaki bilgi ve belgeleri içermelidir:
- Şikayet edenin hak sahipliğini gösterir tescil belgesi;
- Şikayet sahibinin kimlik ve iletişim bilgileri;
- Vekaletname (şikayet vekil aracılığıyla yapılıyorsa);
- Şikayet konusu ürünün fikri ve sınai mülkiyet hakkını ihlal ettiğine dair gerekçe ve deliller;
- Şikayete konu ürünü içeren internet adresi;
- Şikayet başvurusu kapsamında sunulan bilgi ve belgelerin gerçeğe aykırı olması durumunda şikayet sahibinin doğacak zararlardan sorumlu olduğuna dair beyanı.
- Şikayet, sayılan koşulları karşılamıyorsa ETAHS şikayeti incelemeyecek ve şikayet sahibini eksiklikler hakkında bilgilendirecektir.
- Eksiklik yoksa, ETAHS şikayet konusu içeriği 48 saat içinde yayından kaldıracak ve şikayet sahibi ile elektronik ticaret hizmet sağlayıcıyı (“ETHS”) bilgilendirecektir.
- ETHS şikayete karşı dahili iletişim sistemi, Noter ya da Kayıtlı Elektronik Posta (“KEP”) üzerinden itiraz etme hakkına sahiptir ve itirazı aşağıdaki bilgi ve belgeleri içermelidir:
- İtirazda bulunanın kimlik ve iletişim bilgileri;
- Vekaletname (itiraz vekil aracılığıyla yapılıyorsa);
- Şikayet konusu ürünün ihlal yaratmadığına ilişkin açıklama ve deliller;
- Ürünün orijinal olduğunu ve/veya ürünün FM hakkı sahibinin izniyle piyasaya çıktığını ispatlamaya elverişli fatura ve/veya sözleşmeler;
- İtiraz kapsamında sunulan bilgi ve belgelerin gerçeğe aykırı olması durumunda itiraz sahibinin doğacak zararlardan sorumlu olduğuna dair beyanı.
- İtiraz, sayılan koşulları karşılamıyorsa ETAHS itirazı incelemeyecek ve itirazı sahibini eksiklikler hakkında bilgilendirecektir.
- Sunulan bilgi ve belgeler çerçevesinde ETHS’nin itirazının haklı olduğu kanaatine varılırsa ETAHS yayından kaldırılan içeriği 24 saat içinde tekrar yayına çıkaracaktır. Aynı ürün hakkında tekrar eden şikayetler, şikayet sahibinde ihlali gösterir yeni belgeler sunulmadıkça incelemeye alınmayacaktır.
Bu yönetmelik, fikri mülkiyet hakkı sahiplerinin ETAHS’ye yaptığı şikayetin yanı sıra ETHS’nin de bu şikayete itirazına ilişkin pek çok detayı netleştirerek, e-ticaret platformlarındaki ihlallere karşı fikri mülkiyet haklarının korunması için dengeli, öngörülebilir ve hızlandırılmış bir prosedür sağlamayı amaçlamaktadır.
Ancak, prosedüre ilişkin uygulamada sorun yaratabilecek bazı belirsizlikler devam etmektedir. Örneğin, ETAHS’nin kuracağı dahili iletişim sistemi şikayet ve itirazlar için basit ve işlevsel bir araç oluştururken, böyle bir sistemin ispat yükünü yerine getirip getirmeyeceği merak uyandırmaktadır.
Öte yandan, şikayet ve itirazlar üzerine ETAHS’lere işlem yapmaları için çok sınırlı bir süre verildiği görülmektedir. Bu süre sınırlamaları incelemenin hızla tamamlanmasını sağlamak için belirlenmiş olsa da, ETAHS’ler için oldukça zorlayıcı olabilir ve şikayetlerin esasına ilişkin analizin derinliği ve doğruluğu hakkında spekülasyonları beraberinde getirebilir.
Bununla birlikte, yukarıda özetlenen şekilde bir şikayet prosedürü işletilmesinin tarafların diğer idari ve yasal yollara başvurmasını önlemeyeceğinin de altı çizilmelidir. Yine de, ETAHS’ye yapılacak şikayet prosedürünün uyuşmazlıkları hızlı bir şekilde çözüme kavuşturacağı ve hak sahibinin ihlal edilen ürünleri çok hızlı bir şekilde yayından kaldırtmasına yardımcı olacağı düşünülmektedir.
Esasen, FM hak ihlalleri için öngörülen bu “hızlandırılmış” şikayet yöntemi, e-ticaret mevzuatında önleyici ve koruyucu birtakım kurallar getiren kapsamlı bir değişikliğin yalnızca bir parçasıdır ve tam da bu sebeple yeni yürürlüğe giren düzenlemeler idari süreçte birtakım itirazlarla karşı karşıya gelmiştir. Tanınmış bir e-ticaret platformunun yukarıda açıklanan düzenlemeleri getiren mevzuata karşı başlatmış olduğu idari iptal davası neticesinde Danıştay, ilgili hükümler bakımından yürütmenin durdurulmasına karar vermiştir ve dolayısıyla ilgili düzenlemelerin akıbeti belirsizliğini korumaktadır. Ancak yine de 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun (“İnternet Kanunu”) kapsamında düzenlenen temel kurallar uyarınca e-ticaret sitelerinin ev sahipliği yaptığı içeriklere ilişkin sorumlulukları çerçevesinde ihlal konusu içeriğin kaldırılması istenebilecektir.