Reklam Kurulu 11 Şubat 2020 tarih ve 2019/9931 sayılı kararında bir gıda firmasının patates cipsi ürünlerinin paketlerinin içinden çıkan bedava soğuk çay kuponlarına yönelik kampanya ve anılan ürünün reklamlarını incelemiş, söz konusu kampanyanın ve anılan reklamların Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği ile 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un ilgili hükümlerine aykırı olmadığına, bu kampanya ve reklamlara ilişkin herhangi bir idari yaptırım uygulanmasına yer olmadığına karar vermiştir.
Anılan kararından kısa bir süre sonra 12 Mayıs 2020 tarih ve 2019/12332 sayılı kararında da bir şekerleme firmasının çocuklara yönelik kalem kutusu yanında söz konusu firmanın çeşitli şekerlemelerinin hediye olarak verilmesi şeklindeki promosyon uygulamasını incelemiştir. Kalem kutusu ürününün özellikle okul çağındaki çocukların ilgisine yönelik bir ürün olduğu, inceleme konusu promosyon uygulamasının aslında firmanın asıl ürünleri olan şekerleme - çikolata ürünlerinin pazarlamasına dönük bir uygulama olduğu, dolayısıyla söz konusu uygulama ile çocukların, Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu Tarafından Onaylanan Besin Profili Modeli Ve Hazırlanan Gıda Ve İçecek Listesinde kırmızı kategoride bulunan "Aşırı Tüketimi Tavsiye Edilmeyen Gıdalar" kapsamında yer alan şekerleme ve çikolata ürünlerini tüketmeye teşvik edildiği, dolayısıyla söz konusu uygulamanın, kamu sağlığının geliştirilmesi açısından son derece önemli olan "çocuklara ve gençlere sağlıklı ve dengeli beslenme alışkanlığı kazandırma" ilkesi ile uyuşmadığını değerlendirmiş ve anılan promosyon ve reklamların durdurulmasına karar vermiştir.
Reklam Kurulu 12 Mayıs 2020 tarihli ve 2020/182 sayılı kararında da çeşitli fast food restoranlarının çocuk menülerinin yanında çeşitli oyuncakların hediye edilmesi şeklindeki promosyon uygulamalarını incelemiştir. Sağlık Bakanlığı’nca hazırlanan Besin Profili Modeli Ve Hazırlanan Gıda Ve İçecek Listesinde kırmızı renkli kategoride yer alan ve “Aşırı Tüketimi Tavsiye Edilmeyen Gıda” olarak sınıflandırılan gıda ve içeceklerden herhangi birinin çocuk menülerinin içeriğinde bulunmaması kaydıyla, fast food restoranlar tarafından sunulan çocuk menülerinin yanında çeşitli oyuncak verilmesi şeklindeki uygulamanın 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 61. maddesine ve Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nin 24/A maddesinin 3. fıkrasına aykırı olmadığına karar vermiştir.
Bu kararlar, Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nin 24/A maddesinin 3. fıkrasının “Aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen gıdaların satışını artırmaya yönelik uygulamalar kapsamında, çocuklar hedef alınarak, asıl ürünün dışında çocukların ilgi alanlarına ve beğenilerine yönelik ürünler, ürünle birlikte ayrıca hediye olarak verilemez.” yönündeki hükmü çerçevesinde gıda ürünleri ile birlikte verilen hediye ürünlere getirilen kısıtlamanın sınırlarının tespit edilebilmesi bakımından oldukça önemli ve yol göstericidir.
Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nin 24/A maddesi hukuk düzenimizde yeni sayılabilecek bir hüküm olup düzenleme kapsamında teknik terimler tanımlanmadığı ve düzenlemenin kendisi de yeterince açık olmadığı için geçtiğimiz yıllarda oldukça tartışmalara neden olmuştur. Zira düzenleme kapsamında “hediye” ve “pazarlama tekniği” kavramlarının ne ifade ettiğine yönelik herhangi bir bilgi ve tanıma yer verilmemiştir.
Reklam Kurulu anılan güncel kararlarında gıdalar ile birlikte verilen tüm hediye ürünlerin yasaklanmadığını, sadece doğrudan çocukları hedef alan ve çocukların ilgi alanları ile beğenilerine yönelik ürünlerin gıdalarla birlikte hediye olarak verilemeyeceğini teyit etmiştir. Her ne kadar anılan kararların gerekçe bölümünde, Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nin 24/A maddesinde yer alan hediye ve pazarlama tekniği terimlerinin ne olabileceği açıkça yorumlanmamış olsa da yukarıda anılan kararlardan bedava soğuk çay kuponlarının çocukların ilgi alanlarına ve beğenilerine yönelik hediye ve pazarlama tekniği olarak kabul edilmediği, ancak kalem kutularının ve kalem kutuları ile hediye şekerleme verilmesinin çocuklara yönelik hediye ve pazarlama olduğu karardan anlaşılmaktadır. Yine bedava soğuk çay kuponlarının doğrudan hedef aldığı tüketici kitlesinin çocuklar olmadığı, bu hediyenin özel olarak çocukların değil tüm tüketici kitlesinin ilgili alanı ve beğenisine yönelik olduğu sonucuna varıldığı karardan anlaşılmaktadır. Kalem kutusu beraberinde verilen şekerlemeler ile yürütülen promosyon kampanyasında ise Reklam Kurulu özellikle anılan firmanın aslında şekerleme üreten bir firma olmasına ve anılan kampanya ile aslında firmanın asıl ürünleri olan şekerlemelerin çocuklara yönelik olarak pazarlandığına dair detaylı bir inceleme gerçekleştirmiş olmaktadır.
Anılan düzenleme kapsamında aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen gıdalar ile birlikte hediye oyuncaklar, çocuklara yönelik koleksiyon ürünleri, çıkartmaların verilmesinin yasaklandığı konusunda tereddüt olmamakla birlikte benzer hangi tür ürünlerin yasak kapsamında olup olmadığı konusunda Reklam Kurulu’nun bahsi geçen kararları fikir vermektedir.