Reklam Kurulu, 14.07.2020 tarihli ve 299 sayılı toplantısında aldığı kararları ile çeşitli ünlüler tarafından takviye edici gıda niteliğinde bir ürüne ilişkin sağlık beyanı ile yapılan reklamlara karşı hem reklam veren firma hem de tanıtımları sosyal medya hesapları üzerinden gerçekleştiren ünlülere her biri bakımından ayrı ayrı 104.781,00 TL tutarında idari para cezası uygulanmasına ve anılan reklamları durdurma cezası uygulanmasına karar vermiştir.
Reklam Kurulu karara konu takviye edici gıdanın reklamlarını incelemiştir ve ürünün tanıtımını Instagram hesapları üzerinden yapan ünlülerin söz konusu ürünün içeriğindeki bileşenler sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirdiği yönünde beyanlarda bulunduğu, böylece ürünün başta COVID-19 olmak üzere her türlü viral enfeksiyonlara karşı koruyucu bir özelliğe sahip olduğu izleniminin uyandırıldığı, hatta "enfekte olunmuş olsa bile hastalığın iyileşmesine faydası olduğu" iddiasına yer verildiği hususlarını tespit etmiştir. Buna göre Reklam Kurulu tanıtımların ve beyanların sağlık beyanı kapsamında olduğunu, bu tür beyanlarla takviye edici bir gıda niteliğinde olan söz konusu ürünün sanki bir beşeri tıbbi ürünmüş gibi tanıtıldığını, takviye edici gıdaların bu şekilde tanıtımının kesinlikle yasak olduğunu, mevzuat kapsamında izin verilen şekilde sağlık beyanında bulunulabilmesi için Sağlık Bakanlığı’ndan izin alınması gerektiğini, söz konusu ürün bakımından anılan izinlerin alınmadığını tespit etmiştir. Bunun yanı sıra Reklam Kurulu tarafından söz konusu reklamların COVID-19 döneminde yayınlanması nedeniyle insanların bilgi ve tecrübe eksikliği ile korku ve endişelerinin istismar edilerek ticari rant elde edilmeye çalışıldığı hususları değerlendirilmiştir.
Yine Reklam Kurulu 14.01.2020 tarihli ve 2019/655 sayılı kararında ünlü bir manken tarafından şahsi Instagram hesabında multivitamin cinsi gıda takviyesi ürününe ilişkin olarak ürünün adını ve ürünün elinde bir fotoğrafını paylaşarak "Sabahları nasıl bu kadar enerjiksiniz diyenlere... soğuk algınlığına karşı savaşta da en etkili..." şeklindeki paylaşımını incelemiştir. Reklam Kurulu; söz konusu Instagram paylaşımı ile anılan ürünün örtülü reklamının yapıldığı, söz konusu ürünün insan fizyolojisine ve metabolizmasına etki eden bir “tıbbi ürün” gibi tanıtıldığı, şayet anılan ürünler söz konusu reklamlarda belirtilen iddiaları kanıtlayabilir nitelikte ise bu durumda “gıda takviyesi” kapsamında değil, “beşeri tıbbi ürün” veya “ilaç” kapsamında ruhsatlandırılması gerektiği, “beşeri tıbbi ürün” veya “ilaç” kapsamında değerlendirilen ürünlerin reklamının yapılmasının ise mevzuat gereği yasak olduğunu değerlendirmiş; anılan reklamların durdurulmasına karar vermiştir.
Reklam Kurulu 9 Mart 2021 tarih ve 2020/2104 sayılı kararında da takviye edici gıda niteliğindeki bir ürüne ilişkin olarak yine ünlü bir oyuncunun Instagram hesabında yayınlanan ve ürünü tavsiye eden paylaşımlarının hem açıkça reklam olduğunun belirtilmemiş olması nedeniyle ürünün örtülü reklamı olduğuna hem de paylaşımda yer alan birtakım ifadelerin gıda takviyeleri için izin verilmeyen sağlık beyanı kapsamında olduğuna karar vermiş, söz konusu tanıtımların durdurulması ile birlikte tanıtımı gerçekleştiren sosyal medya etkileticisi oyuncuya 104.781 TL idari para cezası uygulanmasına karar vermiştir.
Yukarıda anılan kararlar, son zamanlarda özellikle COVID-19 salgınının tüketiciler nezdinde yarattığı endişe halinden faydalanmak suretiyle gıda takviyelerinin piyasada gerçeğe aykırı sağlık beyanı ile ürün adeta beşeri tıbbi ürünmüş algısı yaratan reklamların Reklam Kurulu tarafından yakın takibe alındığını ve anılan reklamlara idari yaptırımların uygulandığını göstermektedir. Aynı zamanda hem reklam veren hem de söz konusu ürünü kendi sosyal medya hesaplarından tanıtan sosyal medya etkileticilerine Reklam Kurulu tarafından ciddi miktarda idari para cezası uygulanmış olması yönüyle de söz konusu karar oldukça önemlidir.
Takviye edici gıdaların üretimi, ithalatı, piyasaya arzı için Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan onay alınması gerekir ve bunun yanı sıra gıda ve takviye edici gıdaların etiketinde, tanıtımında veya reklamında sağlık beyanı kullanılabilmesine 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu ile bu kanuna dayanılarak hazırlanan Sağlık Beyanı ile Satışa Sunulan Ürünlerin Sağlık Beyanları Hakkında Yönetmelik uyarınca gerekli şartları sağlanması durumunda Sağlık Bakanlığı’na bağlı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nca izin verilebilir. Bunun yanı sıra takviye edici gıdaların ne olursa olsun beşeri tıbbi ürün gibi tanıtılması, gıda takviyelerinin ilaç olmadığı halde hastalıkları teşhis veya tedavi ettiği yönünde reklam ve tanıtımlarının yapılması ilgili mevzuat düzenlemeleri uyarınca yasaktır.
Özellikle bahsi geçen karara konu reklamların ünlülerin şahsi sosyal medya hesapları üzerinden yayınlanmış olması ve Reklam Kurulu’nun sosyal medya üzerinden yayınlanan bu reklamlar üzerinde etkin denetimini gerçekleştirmiş olması, sosyal medya etkileyicisi olarak kabul eden bu kişilerin paylaşımlarının reklam olduğunun açıkça belirtilmemiş olması nedeniyle örtülü reklam olarak değerlendirilmiş olmaları bakımından anılan kararlar son derece önem arz etmektedir. Bunun yanı sıra Reklam Kurulu, hem reklam veren hem de reklamı sosyal medya hesabı üzerinden gerçekleştirenlere ilgili idari yaptırımı uygulamakla mevzuat kapsamında kendisine tanınan yetkinin sınırlarını da en uygun şekilde kullandığını göstermiştir.