Yasal düzenlemelere aykırı ve yanıltıcı nitelikte fiyat bilgisi içeren reklamlar ile indirimli satış reklamlarının düzenlenmesi ve bu bağlamda haksız ticari uygulamalara karşı tüketicinin korunmasına yönelik yeni önlem ve düzenlemeler içeren Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 1 Şubat 2022 tarihinde yayımlanarak ilgili düzenlemeler 1 Mart 2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Buna göre; Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nde (“Yönetmelik”) düzenlenen, fiyat bilgisi içeren reklamlar ile indirimli satış reklamlarına ilişkin yasal düzenlemelerde tüketicileri korumaya yönelik ek önlemler getirilmiştir. Bunlardan fiyat bilgisi içeren reklamlara ilişkin öne çıkan düzenlemelerden biri; herhangi bir mal veya hizmetin indirimden önceki satış fiyatının tespitinde indirimin uygulandığı tarihten önceki otuz gün içinde uygulanan en düşük fiyatın esas alınması gerektiği yönündeki düzenlemedir.
Bunun yanı sıra Ticaret Bakanlığı bünyesinde faaliyet gösteren Reklam Kurulu tarafından hazırlanan “Fiyat Bilgisi İçeren Reklamlar ile İndirimli Satış Reklamları ve Ticari Uygulamaları Hakkında Kılavuz” (“Kılavuz”) da 12 Nisan 2022 tarihli 320 sayılı Reklam Kurulu toplantısında alınan 2022/1 numaralı ilke kararı ile yürürlüğe girmiştir.
Kılavuzun amacı fiyat bilgisi içeren reklamlar ile indirimli satış̧ reklamları ve ticari uygulamalar hakkında reklam veren, reklam ajansları, mecra kuruluşları, satıcı, sağlayıcı, aracı hizmet sağlayıcılar ve reklamcılık ile ilgili tüm kişi, kurum ve kuruluşlara yol göstermek olarak ifade edilmiştir. Ayrıca reklamlardaki fiyatlandırmanın şeffaflığının açıklamalı örnekler verilerek sağlanması yoluyla tüketicilerin korunması hedeflenmiştir. Kılavuzdaki düzenlemeler; temel ilkeler, indirimli satış reklamları, fiyat bilgisi içeren reklamlar ve sorumluluk olarak dört ana başlık altında toplanmıştır.
Kılavuz, temel ilkeler başlığı altında reklamlarda kullanılacak ifadelerin düzenlenmesine yönelik olarak somut örnekler eşliğinde çeşitli ilkeler ortaya koymaktadır. Bu ilkeler kapsamında genel tüketici kitlelerinin haklarının korunması dikkate alındığı kadar yaşlılar, engelliler, çocuklar gibi hassas tüketici grupları olarak ifade edilen gruplara yönelik hassasiyet ortaya konularak da düzenlemeler yapılmıştır. Bu ilkelerden öne çıkan bazıları aşağıdaki şekildedir:
- Bir fiyat veya indirim reklamı, mağazadaki veya belirli bir kategorideki tüm mal veya hizmetler için geçerli olmadıkça “net”, “tümü̈” veya “her şey” gibi ifadeler kullanılamaz.
- İndirimli satış̧ kampanyalarına ilişkin reklamlarda “...e varan”, “...den itibaren”,“...e kadar” ibaresine okunabilir büyüklükte yer verilmelidir. Bu ibareler ile indirimli satışa tabi olduğu duyurulan malların kapsamı tüketicinin makul beklentisini karşılamalıdır.
- Tüketicinin ani bir karar vermesini sağlamak ve bilinçli bir tercih yapması için gerekli fırsat veya zamandan mahrum bırakmak amacıyla, gerçeğe aykırı olarak bir mal veya hizmetin sadece çok kısıtlı bir süre içinde belirli şartlar altında sunulacağı belirtilemez.
- Yaşlılar, engelliler ve çocuklar gibi hassas tüketici gruplarına yönelik indirimli satış̧ reklamlarında ve ticari uygulamalarda ilave özen gösterilmesi gerekmektedir. Özellikle çocuklara yönelik indirimli satış reklamlarında; (i) mal veya hizmetin fiyatının düşük olduğu algısı oluşturacak şekilde, fiyat bilgisinin yanında “yalnızca” veya “sadece” gibi ifadeler kullanılmamalıdır, (ii) çocuklar, bir mal veya hizmeti edinmek için, ebeveynlerini veya başkalarını ikna etmeye doğrudan teşvik edilmemelidir, (iii) mal veya hizmetlerin edinilmesi için çocukların sözleşme yapmalarını ima edecek ifadeler kullanılmamalıdır.
Bu temel ilkeler doğrultusunda; fiyat bilgisi içeren reklamlara yönelik özel düzenlemeler Kılavuz'un 6. maddesinde 12 fıkra halinde yer almaktadır. Bu düzenlemelerde tüketicinin alacağı hizmet veya ürünün fiyatına yönelik dürüst ve açık şekilde bilgilendirilmesi amaçlanmıştır. Bu düzenlemelerden bazıları şunlardır:
- Reklamlarda tüketicilerin bilgisine sunulan fiyat, mal veya hizmetin tüm vergiler dahil toplam satış fiyatı olmalıdır.
- Yurt dışında ifa edilmesi öngörülen paket tur ve eğitim hizmetleri ile yurt dışına yönelik ulaşım ve konaklama hizmetlerinin reklamları hariç olmak üzere, reklamlarda satış fiyatları; “Türk Lirası”, “TL” veya “₺” şeklinde belirtilmelidir.
- Mal veya hizmetin tesliminden doğan ve tüketici tarafından ödenecek giderlerin bulunması halinde bu giderlerin tutarı; tutarın belirli olmaması halinde ise hesaplanma yöntemi hakkında tüketiciler bilgilendirilmelidir.
- Taksit tutarlarının verildiği reklamlarda, reklamı yapılan mal veya hizmetin toplam fiyatı ve taksit sayısı, taksit tutarı ile birlikte ve okunabilir büyüklükte gösterilir veya sesli olarak belirtilmelidir.
- Fiyatın geçerliliği ile ilgili bir süre veya stok sınırı var ise, bu süre ve stok miktarı reklamlarda açıkça belirtilmelidir.
Öte yandan indirimli satış reklamlarına ilişkin olarak son derece yol gösterici ve detaylı düzenlemeler somut örnekleriyle birlikte Kılavuz’da yer almaktadır. Özellikle Yönetmelik’te yer alan ve reklam hukukunun genel ilke ve prensipleri uyarınca reklamlarda uyulması gereken kurallar ile yine Yönetmelik’te yer alan indirimli satış reklamlarına ilişkin düzenlemelerin ne şekilde uygulanacağına ilişkin aydınlatıcı bilgilerin yer aldığı Kılavuz’da öne çıkan bazı uygulama kuralları aşağıdaki şekildedir:
- Bir mal veya hizmete ilişkin indirim yapıldığını gösteren yazılı, sesli veya görsel herhangi bir ibarenin yer aldığı reklamlarda; indirimden önceki fiyat, indirimli satışın başlangıç ve bitiş tarihleri ile indirimli olarak satışa sunulan mal veya hizmetin miktarı sınırlı ise bu miktarın açık ve anlaşılır bir biçimde belirtilmesi zorunludur.
- İndirimli satış reklamlarında, hangi mal veya hizmetlerin indirimli satışa konu edileceği veya ne kadar indirim uygulanacağı hususlarında anlam karışıklığına yol açarak tüketicileri yanıltabilecek veya gerçekte olduğundan daha fazla indirim uygulanıyormuş izlenimi oluşturacak ifade veya görüntülere yer verilemez.
- Bir satıcı veya sağlayıcının farklı satış kanalları ve/veya satış noktaları üzerinden farklı fiyatlarla satış yapması halinde indirimden önceki satış fiyatının tespitinde ilgili satış kanalında/noktasında son 30 gün içinde uygulanan en düşük fiyat esas alınmalıdır. Bir malın aynı e-ticaret platformunda ve aynı satıcı tarafından farklı uzantılar üzerinden farklı indirim oranları ile satışa sunulması mevzuata aykırıdır.
Sorumluluk bakımından; herhangi bir mecrada yayınlanan fiyat gösterimleri, indirimli satış duyuruları, stok bildirimleri ve ticari uygulamalardan reklam verenlerin sorumlu olduğu açıkça düzenlenmiş ve aracı hizmet sağlayıcılarının hangi şartlarda reklam veren olarak sorumlu olabileceği açık örnekler ile detaylı olarak açıklanmıştır.
Sonuç olarak hem Yönetmelik’te yapılan değişiklikler hem de güncel piyasa şartları dikkate alınarak Reklam Kurulu tarafından hazırlanan Kılavuz, fiyat bilgisi içeren reklamlara ilişkin son derece koruyucu düzenlemeler getirirken tüketiciler açısından da yeterince açık olmayan veya yanıltıcı olabilecek reklamların önünü keserek tüketicilerin haklarını korumayı amaçlamaktadır.