27 Mart 2018 tarih ve 30373 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan düzenleme ile “Yayın Hizmeti Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik”te değişikliğe gidilmiştir. Söz konusu değişiklik ile 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun’un “Yayın Hizmetlerinde Ticarî İletişim” başlıklı 9. maddesinin 7. fıkrasında yer alan “Genel beslenme diyetlerinde aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen gıda ve maddeler içeren yiyecek ve içeceklerin ticarî iletişimine, çocuk programlarıyla birlikte veya bu programların içinde yer verilemez.” hükmünün nasıl uygulanacağı netleştirilmiştir.
Bu madde kapsamında aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen gıdaların tespitinde Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan Besin Profili Modeli Ve Hazırlanan Gıda Ve İçecek Listesi esas alınmıştır. Bu liste 27 Mart 2018 tarihinde Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun (“RTÜK”) internet sitesinde yayınlanmıştır.
Esas olarak çocuk programlarıyla birlikte veya bu programlar içerisinde yer alan gıda reklamlarına ilişkin kısıtlamalara ilişkin olan bu yeni düzenleme; çocuk programları dışında kalan programlarda da bazı besinlerin reklamlarında sağlık uyarılarına yer verilmesi gerektiğine ilişkin hükümler de içermektedir.
Düzenleme ile Öne Çıkan Hususlar
- Düzenleme uyarınca:
- Listede gıda ve içecekler kırmızı, turuncu ve yeşil olmak üzere üç kategoriye ayrılmıştır.
- Kırmızı kategori, çocuk programlarında reklamına izin verilmeyecek; turuncu kategori, reklamına belirli kriterleri sağlaması halinde izin verilecek ve yeşil kategori reklamına izin verilecek gıda ve içecekler olarak belirlenmiştir.
- “Çikolata, şeker, şeker, kek, bisküvi, meyve suyu, enerji içeceği, cips, çerez…” gibi birçok ürün kırmızı kategoride yer almakta olup, turuncu kategoride “kuruyemiş, kraker, kahvaltılık gevrek, tam yağlı süt ürünleri, hamur ürünleri, yağ…”, yeşil kategoride ise “taze meyve, sebze, et, balık, yumurta…” ve benzeri ürünler yer almaktadır.
- Kırmızı kategoride yer alan gıdaların reklamına çocuk programlarında yer verilmemektedir.
- Tematik çocuk kanallarında yayınlanan içeriklerin neredeyse tamamı çocuk programları olması nedeniyle bu tür kanallarda da kırmızı kategoride yer alan gıda maddelerinin reklamına yer verilemeyecektir.
- Kırmızı kategoride yer alan gıdaların reklamlarına diğer programlarda yer verilebilmektedir; ancak bu durumda ekranın alt kısmında izleyiciler tarafından rahatça okunabilir, akar bant şeklinde yayınlanacak ve içerisinde düzenli ve dengeli beslenmeyi teşvik eden ifadelere yer veren Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan yazılı uyarıların yer alması gerekmektedir.
- Turuncu kategoride yer alan gıda maddeleri için bazı kriterler belirlenmiş olup, bu kriterlere uymamaları halinde onların da çocuk programlarıyla birlikte reklamı yapılamayacaktır.
- Yeşil kategoride yer alan gıda maddelerinin reklamı çocuk programlarında ve diğer programlarda yapılabilmektedir.
- Yayımını takiben 15 gün süre içerisinde yürürlüğe girecek olan Yönetmelik uyarınca 11 Nisan 2018 tarihinden itibaren kırmızı kategoride yer alan gıdaların çocuk programlarında reklamı yapılamayacak olup, turuncu kategoride yer alan ürünler için ise 2 yıllık bir geçiş süresi öngörülmüştür.