Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (“RTÜK”) tarafından; Yayın Hizmeti Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’te (“Yönetmelik”) yapılan ve 13.06.2024 tarihli 32575 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren değişikliklerle, televizyon programlarında koruyucu sembol sistemi ve bu programlarda koruyucu sembollerin kullanılması ile ilgili yeni kurallar getirdi. Yeni değişiklikler özellikle haber programları ve bazı hallerde de canlı yayın programlarını yakından ilgilendiriyor.
Yönetmelikteki Değişikliklerde Öne Çıkan Hususlar:
- Koruyucu Sembol Sisteminin spor müsabakaları, dini törenler ve ticari iletişim yayınları dışındaki tüm program türlerine uygulanacağı düzenlenmektedir. Bu hükümle; özellikle daha önce Koruyucu Sembol Sistemi kapsamı dışında olan haber programları da Koruyucu Sembol Sistemi kapsamına alınmış oldu.
- Canlı yayınlarda, önceden kaydedilmiş görüntülere yer verilmesi hâlinde bu görüntüler de akıllı işaretler sınıflandırma sistemi uyarınca işaretlenme diğer bir ifade ile “kodlama” işlemine tabi tutulacaktır. Önceden kaydedilmiş görüntülere yer verilmeyen canlı yayınlarda ise kodlama işlemi yapılmayacaktır.
- Dizi filmler, haber bültenleri, haber programları ve bölümler hâlinde yayınlanan diğer programlar; bölümler ve program içinde önceden kaydedilmiş görüntüler arasında içerik farklılığı göstermediği hâllerde bir kerede blok olarak kodlanarak sisteme kaydedilebilecektir.
- Bölümler halinde yayınlanan programlarda bölümler ve program içinde önceden kaydedilmiş görüntüler arasında içerik farklılığı olduğu veya kodlayıcının gerekli gördüğü hâllerde, her bölüm ve program içinde önceden kaydedilmiş görüntüler ayrı ayrı kodlanacaktır.
- Ayrı ayrı kodlanan programlar, bölümleri ve program içinde önceden kaydedilmiş görüntüler arasında en yüksek yaş kategorisi almış sembolün yayınlanabileceği saat dikkate alınarak yayınlanacaktır. Dolayısıyla 7+ ile kodlanan bir program günün her saatinde yayınlanabilecek, 13+ ile kodlanan bir program 21.30’dan sonra yayınlanabilecek, 18+ olarak kodlanan bir program ise 24:00-05:00 aralığı dışında yayınlanamayacaktır.
- Haber bültenleri ve haber programlarında, kodlama sonucunda sistemin öngördüğü sembollerin tamamı program başlangıcında jenerikten sonra ve program süresi boyunca her kesintiyi takiben yayınlanacaktır.
- Haber programlarında önceden kaydedilmiş görüntülerin yayını esnasında içerik grubuna ilişkin semboller ile yaş grubuna ilişkin sembollerden Genel İzleyici ve 7+ dışındaki semboller görüntülerin ekrana getirildiği süre boyunca ekranın uygun bir köşesinde sabit olarak yer alacaktır.
Değerlendirmeler
Çocuk ve gençleri cinsellik, şiddet, olumsuz örnek oluşturabilecek davranışlar ve zararlı içeriğe karşı korumak için geliştirilmiş olan görsel-işitsel uyarı sistemi olarak tanımlanan Koruyucu Sembol Sistemi kapsamında televizyon programları RTÜK’ün internet sitesinde yayınlanan Akıllı İşaretler Kodlayıcı Uygulama Rehberi uyarınca kodlanmakta ve programın içeriği hakkında izleyici kitleye bilgi vermesi amacıyla uygun sembollerle işaretlenerek sunulmaktadır.
Haber programlarının ve canlı yayın programlarının genel televizyon programları arasında, yayın süresi ve kitlelere ulaşma kabiliyeti bakımından oldukça önemli bir yeri olduğu göz önünde bulundurulduğunda bu programların da Koruyucu Sembol Sisteminin kapsamına alınmasının isabetli olduğu değerlendirilmektedir. Yapılan değişikliklerle programın farklı bölümlerinin gerekirse ayrı ayrı kodlanması ve ilgili bölümlerin uygun sembollerle ayrı ayrı işaretlenmesinin düzenlenmesi göz önünde bulundurulduğunda RTÜK’ün halihazırda sıkı şekilde yürüttüğü koruyucu sembol denetimini haber programları bakımından sürdüreceğini ve haber programlarını yakın takibe alacağı düşünülmektedir.